Het fascineert me mateloos: zodra we gaan wandelen in de natuur, zie ik de spanning en de stress van mijn klanten afglijden. In de natuur komen ze écht tot rust. Uit wetenschappelijk onderzoek weten we dat we van bewegen gezonder, blijer, socialer én productiever worden. Minder bekend is dat als je in de natuur beweegt, het gezondheidseffect nóg groter is. Wat zijn dan, naast het bewegen, die gezonde effecten van de natuur? Wat doen planten en bomen met ons? Mark Mieras, wetenschapsjournalist en gespecialiseerd in hersenontwikkeling, zette voor IVN in “Wat natuur voor je doet” wetenschappelijke onderzoeken op een rij. Ik dook erin en vond vijf interessante effecten waarom de natuur zo gezond is. Met als afsluiter een wandeling om het zélf te ervaren.

Natuurlijke patronen fascineren

Heb je wel eens een varen bekeken? Het is een eindeloze herhaling van hetzelfde patroon, zogenaamde fractals. De grillige vormen van de takken, de cadans van rechte boomstammen en variaties in bladgrootte stimuleren onze hersenen. De structuur van fractale patronen in de natuur prikkelen onze hersenen meer dan de regelmatige patronen van bakstenen en tegels in de stad. Hetzelfde geldt voor de reflectie en rimpeling in water. Je zou kunnen zeggen dat de natuur aandacht trekt zonder dat het moeite kost. Deze ‘’zachte fascinatie” gaat vanzelf en werkt helend: je wordt minder afgeleid door allerlei prikkels en zorgen waardoor je hersenen herstellen en tot rust komen.

Prettige geurstofjes 

Valt het je ook op in het bos dat het er lekker ruikt? Planten en bomen scheiden geurstoffen uit, fytonciden. Ze verschillen per boom- en plantensoort van de kruidige, frisse geur van dennenbomen tot het zoete aroma van de lindebloesem. Deze stofjes zijn goed voor je gezondheid. Ze verminderen stress, verlagen je bloeddruk en stimuleren je afweersysteem. In een Japans onderzoek hadden mensen in het bos aanzienlijk meer immuun-activiteit en minder stresshormoon in hun bloed, dan in de stad. Ze hadden twee keer zoveel meer activiteit in het parasympatische zenuwstelsel. Dit is de tegenhanger van ons stresssysteem: het brengt je juist tot rust.

Goede bodembacteriën

Ook de aarde heeft een geur: grondig, aards. Het is de geur van onschadelijke bodembacteriën en schimmels. Als je die buitenlucht inademt, voel je je prettiger. Daarom is het goed om kinderen in de natuur te laten spelen. De bodembacteriën die ze via modderige handen binnenkrijgen hebben een positief effect. Je afweersysteem wordt beter en je maakt meer feelgood-hormonen aan waardoor je je rustiger, zelfverzekerder en blijer voelt. Lekker met je handen in de tuin werken, heeft hetzelfde positieve effect. In de natuur vies worden heeft zo z’n voordelen.

Naar natuur kijken helpt

Om de natuur te ervaren, moet je erop uit trekken. Maar ook alleen kijken naar planten en bomen heeft al een positief effect. Meerdere onderzoeken hebben aangetoond dat als mensen door een raam uitzicht hebben op groen, ze zich beter voelen en minder last van stress hebben. Als je geen raam hebt om naar buiten te kijken, kunnen willekeurige afbeeldingen van de natuur al helpen. Dus hang een mooie natuurfoto op je kantoor of je screensaver. Ieder rustmoment is zo een moment om van de natuur te genieten en je beter te voelen.

Natuur verhoogt je concentratie

Van alle groeneffecten is een toename in concentratie verreweg het best onderzocht. We laten ons makkelijk afleiden door externe prikkels als reclame, onze telefoon of geschreeuw op straat. We reageren continue en onbewust op zulke prikkels. Dat vermoeit. Daar staat tegenover dat beelden van bomen en planten ons juist fascineren. Ze werken daardoor als een magneet op onze gerichte, bewuste aandacht. Natuur, zou je kunnen zeggen, helpt ons om mindful te zijn, wat bijdraagt aan een gezonde levensstijl.

Direct resultaat

Het goede nieuws is dat je geen uren in de natuur hoeft te zijn om de gezonde effecten te ervaren: al bij twee uur per week in de natuur zijn ervaar je ze. In de eerste vijf minuten dat je in de natuur loopt, is het gezondheidseffect zelfs het grootst. Gelukkig beperkt het effect zich niet alleen tot grote natuur als bos en hei. Het positieve effect begint al bij de bomen in de straat. En in een stadspark is voor onze hersenen zoveel te beleven aan vogelgeluiden en het geruis van de wind, dat stadsgeluiden naar de achtergrond verdwijnen.

Ervaar het natuureffect zelf

Enthousiast om zelf op pad te gaan? Met deze wandeling profiteer je ten volle van het gezonde effect van de natuur!

• Ga naar het bos, een park of gewoon je tuin (en laat je telefoon thuis of uit)
• Sta eens stil bij hoe je je voelt: ontspannen, gehaast, stress? Waar voel je het in je lijf?
• Vertraag dan je pas (als je wil, kan je op blote voeten gaan lopen)
• Blijf af en toe staan om de omgeving met al je zintuigen in je op te nemen
• Adem de frisse lucht diep in. Wat voel je als je de geur van aarde, het bos ruikt?
• Voel en ruik de bladeren, het gras, de naalden en bast van een dennenboom
• Zoek een rustig plekje om te zitten of liggen. Maak contact met de aarde, het gras of het zand (vies worden mag!)
• Kijk naar de wolken en de lucht, de rimpels op het kabbelende water of hoe de takken van een boom zich splitsen
• Kijk van dichtbij naar de nerven van een blad of de blaadjes van een bloem en merk de patronen op. Al snel zul je overal patronen in ontdekken.
• Merk op hoe je je nu voelt. Merk je hoe de geuren en fractalpatronen in de natuur je een ontspannener gevoel geven? Als je ziet hoeveel in de wereld om je heen een patroon volgt, ga je met ontzag en verwondering naar de wereld kijken. En dat zal je niet alleen blij, maar ook rustig maken.