Een aangepast model van geweldloze communicatie.

Geweldloos communiceren betekent dat je beseft dat jouw eigen behoefte de oorzaak is van jouw gevoel en niet het gedrag van de ander.

Het concept van geweldloze communicatie is ontwikkeld door Marshall Rosenberg, een Amerikaanse psycholoog.

Dit is een zeer bruikbaar model als je feedback wil geven op het gedrag van iemand anders zonder in een conflict te komen.

Het model bestaat uit 4 fases.

1. Waarneming
2. Gevoel
3. Behoefte
4. Verzoek

Omdat het wel een eenzijdige vorm van communicatie is (alle fases zijn vanuit jouw perspectief) geef ik de voorkeur aan een uitbreiding, een extra fase tussen 1 en 2:

1. Waarneming
2. Perspectief van de ander
2. Gevoel
3. Behoefte
4. Verzoek

Hieronder de uitwerking met daarbij steeds een goed (+) en slecht (-) voorbeeld.

1. Waarneming

Communiceer je waarneming zonder interpretatie.
+ Ik zie dat je vandaag om half 10 binnenkomt, we hadden om half 9 afgesproken voor ons overleg.
– Je bent weer veel te laat voor ons overleg.

2. Perspectief van de ander

Vraag de ander wat er achter de waarneming zit.
+ Wat maakt dat je om half 10 binnenkwam?
– Waarom was je weer te laat? / Waarom houd je je niet aan die afspraak?

3. Gevoel

Hoe jij je voelt n.a.v. de waarneming.
Let op: Wat anderen zeggen of doen kan wel de aanleiding maar nooit de oorzaak van je gevoelens zijn.
+ Dat geeft mij het gevoel dat ik onbelangrijk ben
– Door jou voel ik mij onbelangrijk / Jij vindt mij dus onbelangrijk / Ik heb het gevoel dat jij je eigen gang gaat.

4. Behoefte

Deel wat jij belangrijk vindt, wat jouw waarde is.
+ Ik vind het fijn om samen de week te beginnen omdat we ook samen werken aan dat project.
– Door jou voel ik mij onbelangrijk / Jij vindt mij dus onbelangrijk / Ik wil dat je mij serieus neemt / Ik vind het fijn als je de volgende keer op tijd komt.

5. Verzoek

Je doet vanuit jezelf een verzoek voor een volgende keer
+ Mijn verzoek aan jou is dat je de volgende keer om half 9 aanwezig bent en dat je mij belt als je vertraging hebt.
– Dit was de laatste keer dat je te laat kwam / Zorg maar dat je vanaf nu op tijd komt

Fase 2 en 3 omgedraaid

Fase 2 en 3 kan je ook eventueel omdraaien.

Waarneming → gevoel → perspectief van de ander → behoefte → verzoek

Voordeel:
• Jij zet jezelf zichtbaar in het gesprek: je toont meteen de impact op jou.
• Werkt goed als je wil voorkomen dat de ander je alleen als “onderzoeker” of facilitator ziet.
• Helpt om je eigen positie te markeren zonder beschuldiging.

Mogelijke keerzijde:
• Als je begint met je gevoel, kan dat bij gevoelige personen juist weerstand oproepen (“wat heb ik nu weer fout gedaan?”) — vooral als je relatie nog niet veilig is.

Voorbeeld:
“Ik zag dat je gisteren de presentatie zonder overleg wijzigde. Dat verraste me en ik voelde me wat buitenspel gezet.
Hoe was dat voor jou? Wat maakte dat je die keuze zo hebt genomen?
Voor mij is afstemming belangrijk. Kunnen we daar een afspraak over maken?”

Zoals hierboven is de volgorde: Waarneming → perspectief van de ander → gevoel → behoefte → verzoek

Voordeel:
• Zet eerst de ander centraal. Dit voelt veilig en uitnodigend, vooral als je vermoedt dat de ander zich snel verdedigt of schaamt.
• Verlaagt spanning: je neemt geen ruimte in met je gevoel voordat je hebt geluisterd.
• Werkt goed in gevoelige situaties of als je de relatie wilt beschermen/bouwen.
Mogelijke keerzijde:
• Je eigen beleving komt relatief laat; het risico bestaat dat de ander zich niet bewust is van de impact en jij uit het oog verliest wat voor jou belangrijk is.

Voorbeeld:
“Ik zag dat je gisteren de presentatie zonder overleg wijzigde. Wat maakte dat je dat zo hebt aangepakt?
Ik merk dat ik daar onrustig van werd, omdat ik graag vooraf afstem over inhoud.
Zou je me voortaan willen betrekken bij zulke wijzigingen?”